ක්‍රෝධය සන්සිඳවීම
ඒත් ක්‍රෝධය නො සංසිදේ නම් ඊළඟට බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අවවාදයන් සිහි කිරීමෙන් එය නැති කර ගැනීමට උත්සාහ දැරිය යුතු ය. ඒ සිහි කරන්නේ මෙසේ ය. එම්බල ක්‍රෝධකරණ ස්වභාව ඇති තැනැත්ත, බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් ම “මහණෙනි, දෙකොනෙහි මිටි ඇති පොළු කියතකින් නපුරුව හොරු අත් පා ආදී අවයවයන් කපත් නම් ඒ අවයවයන් කපන්නා වු සොරුන් කෙරෙහි වත් යමෙක් සිත නරක් කර ගන්නේ වී නම් එබඳු තැනැත්තේ මගේ අනුශාසනාව පිළිපැද්දේ නම් නොවේ” යයි දේශනාකරන ලද්දේ නො වේ ද?
තව ද යමෙක් තමා වෙත කිපී සිටින තැනැත්තාට තෙමේත් කිපේ නම් ඒ පසුව කිපුණා වු තැනැත්තාම මුලින් කිපුණු තැනැත්තාට වඩා ඉතා ම අධම වෙයි. තමා කෙරෙහි ක්‍රෝධ කළා වූ තනැත්තාට ක්‍රෝධ නො කොට සිටින්නා වූ තැනැත්තේ නො දිනිය හැකි යුද්ධවලින් ජයගන්නේ ය. අනුන් කිපුණු බව (තරහ වූ බව) දැන යමෙක් සංසි‍‍ඳේ ද, එසේ වූ සිහි ඇත්තා වූ තැනැත්තේ තමාට ද අනුන්ට ද දෙලොවම ශුභ සිද්ධිය කරන්නේ යයි දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද? ක්‍රෝධ කරන්නා වු ස්ත්‍රිය හෝ පුරුෂයා කරා තමන්ගේ සතුරන් විසින් කැමති වනු ලබන්නා වූ කාරණා සතකි එනම්:
1. දුර්වර්ණ විම 2. දුකසේ කල් යවන්නට වීම 3. ධනවතකු නොවීම 4. ඇඳ පුටු ආදී බඩු හා කන බොන දෑ ආදියත් නැති කෙනෙකු වීම 5. කීර්ති නැති කෙනෙකු වීම 6. මිත්‍රයන් නැති කෙනෙකු වීම 7. මරණින් මතු දෙව්ලොව නොඉපදීම යන මේ සත පැමිනෙන බව දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද? තවද යම් කෙනෙක් ක්‍රෝධ කරන්නේ සණ්ඩුකරන්නේ නම් ඒ තැනැත්තා නොලැබූ ධ්‍යානාදී ගුණ නොලබන බව ද ලැබූ ගුණයෙන් පිරිහෙන පහළ බහින, අඩුවෙන බව ද අයස අපකීර්තිය දශදිසාවෙහි පැතිරෙන බව ද සිහි මුළාවට පැමිණ මැරෙන්නට සිදුවන බව ද එසේ මළායින් පසු අපායෙහි උපදින බව ද දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද?
තවද යම්සේ කෙළ, සොටු ආදී අසුචි තැවරුණු තැන් එබඳු වූ අසූචිවලින් සෝදා කිසිසේත් පිරිසිදු කළ නොහැකි වේ ද? එසේ කිරීමෙන් වැඩියෙන් අපිරිසිදු ම වේ ද? දුර්ගන්ධය ම වේ ද? එසේ ම ගැහූ තැනැත්තාට ගැහීමෙක් ද, බැන්නා වූ තැනැත්තාට බැනීමෙන් ද, ක්‍රෝධයෙන් ක්‍රෝධය සංසිඳවීම කිසිසේත් නොහැකි වේ. එසේ කිරීමෙන් ක්‍රෝධය වැඩියත් දියුණු වේ ම ය. ඉදින් අර අසුචි තැවරුණු තැන් පිරිසිදු වතුරෙන් සේදු කළ සිරිසිදු වන්නාක් මෙන් අවෛරයෙන් හෙවත් මෛත්‍රි කිරීමෙන් ක්‍රෝධය සංසිදේ. මෙසේ මෛත්‍රියෙන් ක්‍රෝධය සංසිඳුවීම නම් සියලු ම බුදු පසේබුදු මහරහතන් පුරුදු කළා වු මඟ යයි දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද?
තවද “යම්සේ ලි දෙකක් එකට ගෑමෙන් ගිනි උපදී ද? ඒ ගින්නෙන් ඒ ලී ම දා විනාශ වේ. එසේම මෝඩ වූ බණ දහම් නොදන්නා වු තැනැත්තාට එකට එක කිරීමෙන් ක්‍රෝධය උපදී. එසේ උපන්නා වු ක්‍රෝධයෙන් ඔහු ම ද, විනාශයට පැමිණෙයි” යනුවෙන් දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද?
තවද “ගිනිහුලක් මෙන් යමකු කෙරෙහි ක්‍රෝධය දියුනු වේ නම් ඔහුගේ යසස කළුවර පක්‍ෂයෙහි සඳ මෙන් ක්‍රමයෙන් පිරිහේ” යයි දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද?
තවද යම්සේ අසුචි වළක් කැට කැබිලිති ආදියකින් ඇවිස්සූ කල්හි වඩාමත් දුර්ගන්ධය හමන්නේ වේ ද, එසේ ම යම්කිසි ක්‍රෝධ කරන්නා වු කෙනෙක් යම්කිසි අමනාප වන සුලු දෙයක් කළ විට කිපේ නම් තරහ ඇවිස්සේ නම් එබඳු වූ තරහ ඇවිස්සෙන තැනැත්තා ආශ්‍රය කරන්නට නුසුදුසු යයි, අසූචි වලක් සමාන යයි දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද?
තවද “මහණෙනි, දෙකොන ගින්නෙන් ඇවිළුණා වූ මැද අසූචි තැවරුණා වු සොහොන්, පෙනෙල්ලට යම් කෙනෙක් සමාන යයි මම කියමි” යයි දේශනා කරන ලද්දේ නො වේ ද? ඉදින් එම්බල ක්‍රෝධය කරන තැනැත්ත, දැන් නුඹ මෙසේ සතුරා කෙරෙහි කිපෙන්නෙහි වී නම් ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අනුශාසනා ලෙස පිළිපදින්නෙක් නොවෙහි යයි මෙසේ බුද්ධාවවාදයන් මෙනෙහි කරමින් තමා ම තමාට අවවාද කිරීමෙන් ඒ ක්‍රෝධය සංසිඳවාගත යුතු ය.
සතුරාගේ හොඳ මෙනෙහි කිරීම
ඉදින් ඒත් නොසංසිඳේ නම් ඒ තම සතුරාගේ කය පිළිබඳව වූ හෝ සිත පිළිබඳ වූ හෝ වචනය පිළිබඳ වූ හෝ සමාචාරයන් සිහි කොට ක්‍රෝධය නැති කර ගත යුතු ය. සමහරුන්ගේ කාය සමාචාරය පමණක් යහපත් වේ. සිහිපත් කරන කල හිතට සතුටු උපදී. වචන පිළිබඳ වූ හෝ සිත පිළිබඳ වූ හෝ සමාචාරයෝ එසේ නොවෙති. එබඳු සතුරකුගේ වී නම් ඒ නරක වූ සිත හා වචනය පිළිබඳ සමාචාරයන් සිහි නොකොට කය පිළිබඳ සමාචාරයන් පමණක් සිහිකට යුතු ය. මෙසේ ඒ සතුරාගේ යම් යම් සමාචාරයක් යහපත් නම් ඒ ඒ යහපත් සමාචාරයම සිහි කළ යුතු ය. අයහපත් සමාචාර සිහි නොකට යුතු ය.
එයින් කය පිළිබඳ හොඳ හැසිරීම් සිහි කරන්නේ මෙසේ ය:
එම්බල ක්‍රෝධය කරන තැනැත්ත, නුඹ ඔහුගේ යම් කිසි රළු වචනයක් නිසා හෝ වෙන යමක් නිසා ඔහුට කිපු‍ණෙහි වී නමුත් ඔහුගේ කාය කර්ම කොපමන හොඳ ද? ඔහු සතුන් නොමරන කෙනෙකු නොවේ ද? නරක හැසිරීම් නැති කෙනෙක් නොවේ ද? මත්පැන් නොබොන කෙනෙක් නොවේ ද? වෙනත් නොයෙක් හොඳ ගතිගුණ ඇති කෙනෙක් නොවේ ද? මේ තරම් හොඳ ගති ඇති ඔහුගේ ඒ එකම ගුණයක් වත් ගැන නොසිතා ක්‍රෝධ කරන්නේ ඇයි? නරක ගැන සිතා බලනවා වගේම ඔහුගේ හොඳ ගැනත් සිතා බලාපන්න කියා ය.
සිත පිළිබඳ හොඳ හැසිරීම් දැන ගන්නේත් ක්‍රියාවෙන් ම ය. හිත හොඳ කෙනෙක් නම් බුදුන් වැඳීම් ආදී පින් කරන විට ඉතා ශ්‍රද්ධා වෙනුත් ඕනෑකමිනුත් කරනවා ඇත. ඒ මේ අන්දම් වලින් ඔහුගේ හිත හොඳ බව සලකා නරක ගති ගැන ඇති වූ තරහ තුනී කර ගන්න.
වචනය පිළිබඳ හොඳ හැසිරීම් සිහි කරන්නේ එම්බල ක්‍රෝධ කරන තැනැත්ත, ඔහුගේ යම් යම් නරක ගති ඇතත් ඔහුගේ කථාව කොපමණ හොඳ ද? ඔහු හොඳ මෘදු වචන කථා කරන්නෙක් නො වේ ද? ඔහුගේ කථාව කාටත් ප්‍රිය නො වේ ද? අනෙක ඔහුගේ නරක ක්‍රියා ගැන සිත සිතා නුඹ ඔහුට කිපෙනවා සමග ම ඔහුගේ මේ යහපත් කථාවේ ගුණ නොසිතන්නේ ඇයි කියා ය.
යම් සතුරකුගේ මේ සමාචාර තුන ම යහපත් නම් හෙවත් කායා දී තුන්දොරෙහි ම යහපත් හැසිරීම් ඇත්තේ නම් එයින් තමන් කැමති යමක් ගැන කල්පනා කිරීමෙන් ක්‍රෝධය සංසිඳවා ගත යුතු ය. ඉදින් හතුරකුගේ මේ සමාචාර තුන ම නරක නම් හෙවත් තුන්දොරින් ම නරකක් ම කරන්නෙක් නම් ඔහු ගැන මෙසේ සිතිය යුතු යි. “මේ තැනැත්තා මිනිස්ලොව හැසිරෙන්නේ වී නමුත් තව ටික කලකින් නිරයෙහි වැටෙන්නේ ය. එසේ නිරයේ වැටෙන්නට සිටිනා මේ තැනැත්තාට කරුණා කරන්නට වටී යයි සිතා මෙසේ ඔහු කෙරෙහි කරුණාව ඉපදවිය යුතු යි. එසේ කරුණාව උපන් කල්හි ක්‍රෝධය සංසිදේ මැ යි. (මෙතැනදී මෛත්‍රිය වැඩීමට කරුණාව හේතුවන බව කී බැවින් කරුණා, මෛත්‍රී වචන දෙකේ තේරුම කියා දිය යුතු ය.) නො දන්නා අය මේ දෙක එකක් ලෙස සලකතත් එකට එක ඉතා වෙනස් වු දෙකක් බව කියමි. කරුණාව නම් දුකට පැමිණ සිටින්නාවූ කෙනෙක් ඒ දුකින් මුදවීම පිණිස හිතේ ඇතිවන්නාවූ අනුකම්පාව යි. මෛත්‍රිය නම් දුකට පැමිණියා වූ හෝ නිදුක් වූ හෝ සියළු ම සත්වයන් කෙරෙහි නපුරක් නොසිතන්නා වූ යහපතක් ම වේවා යයි පතන්නා වූ රාගයට විරුද්ධ වූ ප්‍රේමය වේ. (මෙසේ කරුණා මෛත්‍රී දෙක දෙකක් බවත් ඉන් කරුණාව උපදවා ගැනීම මෛත්‍රිය ඉපදීමට හේතුවන බව සිතට ගත යුතු ය.)
No comments:
Post a Comment